Vrijheid is het hoogste goed, daarover lijkt geen discussie mogelijk. Vrijheid van meningsuiting, vrijheid om persoonlijke keuzes te maken, vrijheid om te beschikken over jezelf, over jouw ruimte, over jouw eigendommen, over alles waarop je (ongestraft of slechts licht gestraft) je hand kunt leggen. Maar wat ‘vrijheid’ precies is, dat is een stuk minder duidelijk.
Er is ontzettend veel over gefilosofeerd, geschreven. Ik kan daar niets nieuws aan toevoegen. Het nadenken erover is wel nuttig – ik vraag me af of de mensen die hun vrijheid claimen of botweg gebruiken wel eens integer over hun grenzen hebben nagedacht.
Ik wil geen uitspraken doen die de pretentie hebben voor iedereen geldig te zijn. Ik weet wél waar ik zelf aan hecht: voor mij zorgen mijn relaties met mensen en mijn verantwoordelijkheid voor maatschappij en wereld wel degelijk voor beperking van mijn eigen vrijheid. Ik ervaar het meest essentiële in het dienen van anderen (boven het dienen van mezelf), in solidariteit boven autonomie, in waardenvol leven boven onafhankelijk leven. Volgens mij is vrijheid NIET het hoogste goed. Van betekenis zijn voor andere mensen is dat wel.
Ik weet zeker dat mensen verschillende bronnen van hun idealen en waarden hebben. Prima, het is een mooie uitdaging om de bronnen te delen en te kijken waar we gezamenlijkheid kunnen vinden.
Ik weet ook dat het verleidelijk én makkelijk is om egoïsme te verpakken in dingen die op idealen lijken. Dat kan een mens vaak zo goed, dat hij er zelf in gaat geloven – opeisen van ‘vrijheid’ terwijl het gewoon om je eigen egoïstische belangen gaat – ik zie dat volgens mij ook veel gebeuren. Ik ben bang dat ik het zelf ook wel eens doe.
Hoe herken ik dat proces? Ik vind dat niet makkelijk en daarom gebruik ik een lijstje met kenmerken om mijn eigen gedrag en dat van anderen aan te toetsen. De kenmerken die ik gebruik zijn: liefde blijdschap, vrede, geduld, vriendelijkheid, goedheid, trouw, zachtmoedigheid en zelfbeheersing (1).
Als ik die kenmerken wel zie, dan lees of hoor ik blijkbaar iets dat het waard is om op in te gaan. Ik weet nog niet of ik het er inhoudelijk volledig mee eens ben, maar ik weet wel dat het waardenvol is. Als ik die kenmerken duidelijk mis, dat is het wat mij betreft geen aandacht of reactie waard – het mist dan de essentiële waarden die het leven voor mij zinvol maken.
(1) De kenmerken zijn niet zelf bedacht, ze zijn van Paulus en staan in Galaten 5:22 in de Bijbel. Ik vind ze mooi en nuttig, volgens mij kunnen ze ook nuttig zijn als je verder niets met God of de Bijbel hebt.
Muttew Consult 