Wat ons overkomt …

Ons overkomen dingen. Wat doen die dingen met ons? En is dat wat we willen?

Ons overkomen dingen. Maatschappelijke rampen, persoonlijk drama, sociaal en financieel, existentieel en in ons dagelijkse leven. Sommige rampen zijn gevolgen van collectief menselijk handelen. Dingen kunnen gebeuren in ons leven door menselijk falen. We moeten soms lijden onder kwaadaardige, onmachtige of incompetente medemensen. Soms is er geen menselijke verantwoordelijke aanwijsbaar, maar ook dan kan de ernst voor mij afhangen van beslissingen van mensen.

Wat ons overkomt, kan ons raken tot in het diepst van ons bestaan. Het kan onze geliefden bedreigen, onze eigen lichamelijke of psychische gezondheid, onze financiële of sociale veiligheid. Als die echte pijn of boosheid niet gezien wordt, dan komt dat er nog eens bovenop. Als er niemand verantwoordelijk of aansprakelijk is, dan wordt onze ervaring van machteloosheid alleen nog maar groter.

Ik heb meestal geen invloed op wat mij overkomt. Maar ik heb wel invloed op wat ik het met me laat doen. Me slachtoffer te voelen kan terecht zijn: feitelijk terecht – het ís gewoon zo; emotioneel terecht – het voelt gewoon zo. De zoektocht naar recht of herstel of wraak of voldoening is dan misschien zelfs goed voor me – dat moet iemand als slachtoffer zelf bepalen. De valkuil van slachtofferschap is dat het een deel van mijn persoon wordt, dat ik de regie over mijn eigen denken en voelen kwijt raakt. Dan doet wat me overkwam me nog extra kwaad.

Misschien zijn er inderdaad daders aan te wijzen: politiek of financieel, als pestkop of als incompetente arts, als roekeloos automobilist of als crimineel of op enige andere manier. Ik kan het die mensen ontzettend kwalijk nemen en daar kan ik groot gelijk in hebben. Maar als ik mij op hen focus en hen ga haten of beschimpen, dan verander ik mijzelf en niet hen. Ik verlaag mijzelf, ik ga zélf steeds meer lijken op wat ik in hen afkeur. Als ik hen ontmenselijk, ontmenselijk ik mijzelf.

Wij hebben meestal geen invloed op wat ons overkomt. We hebben wel invloed op wat we toelaten dat het met ons dóet. We kunnen ervoor kiezen zelf integer te blijven. Dan kan nog steeds verantwoordelijkheid worden benoemd en kunnen consequenties worden gezocht. Maar we hebben de keuze om zélf menselijk te blijven, inclusief de meest sterke menselijke eigenschappen als liefde, vriendelijkheid, oprechtheid, empathie, vergevingsgezindheid. Niemand kan die dingen van ons eisen, maar we kunnen er wel voor kiezen – en dat doen we dan niet voor voor anderen (daders, instellingen, of wie dan ook) maar voor onszelf.

Wat ons overkomt, is niet wat ons vormt – hoe wij ermee omgaan is wél wat ons vormt. Van mijn persoonlijke keuze zal afhangen hoe ik mij persoonlijk zal voelen en ontwikkelen. Van onze gezamenlijke keuzes hangt af wat de volgende generatie zal overkomen.

Om over zulke keuzes na te denken, heb je soms hulp nodig. Iemand die je niet voorkauwt wát je moet denken, maar je helpt je eigen gedachten op een rijtje te zetten. Misschien kan ik je helpen erover na te denken – bel of mail me dan voor een goed gesprek en misschien een zoektocht naar verdere hulp. Misschien spreek je liever iemand anders: bel die dan. Maar zorg ervoor dat je zelf regie neemt over je eigen leven.